KPG – Tháng 7-2016, báo chí thông báo, trong Chỉ số hành tinh hạnh phúc năm 2016 do Tổ chức nghiên cứu kinh tế-xã hội New Economics Foundation (Anh) ban bố, Costa Rica xếp hạng 1 trong khi Việt Nam xếp thứ 5,cao nhất châu Á… Tuy nhiên, trước đó, tháng 3-2016, trong danh sách Những quốc gia hạnh phúc nhất do Hệ thống giải pháp phát triển vững bền (SDSN) và Viện trái đất tại Đại học Columbia, Mỹ ban bố, Việt Nam đứng thứ 96 trong tổng số 157 quốc gia và vùng bờ cõi. Và trước đó một năm, tháng 4-2015, bản ít hạnh phúc của màng lưới giải pháp phát triển vững bền liên hợp Quốc (SDSN) dựa trên các phân tích của giới chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực kinh tế, khoa học thần kinh, thống kê nhà nước và trình diễn.# thước đo của hạnh phúc có thể được sử dụng một cách hiệu quả để đánh giá sự tiến bộ của một nhà nước thì Việt Nam xếp hạng 75. Không bàn về tính chuẩn xác của các vị trí được đưa ra qua những báo cáo kểtrên, bài viết dưới đây, chúng tôi muốn nhìn hạnh phúc dưới lăng kính của Phật Pháp… Thụy Sĩ dẫn đầu các quốc gia hạnh phúc nhất thế giới (theo SDSN ban bố năm 2015) – Ảnh: Reuters Đức Phật thị hiện nơi cõi đời này là vì hạnh phúc của chúng sinh, vì muốn dắt dẫn chúng sinh tới bến bờ hạnh phúc, an lạc, chứ Ngài không bắt ai theo. Ngài kiểu thần quyền, tin cẩn một cách mù quáng, tập sự một cách vô minh. bởi thế, khi chúng ta kế sự thế nghiệp đó cũng nên hướng dẫn người khác theo ý kiến ấy, không buộc người ta theo Phật mà là làm cho người ta hiểu ra sự thực của cuộc sống để có hạnh phúc thật sự. Hạnh phúc chân thật đó là thứ hạnh phúc bền lâu từ cái thấy rõ thực tiễn cuộc sống, bản chất của dòng chảy cuộc sống chứ không phải là sự thỏa mãn. Người cõi tục định nghĩa hạnh phúc là sự thỏa mãn nên họ cứ mải tìm cầu hết cái này tới cái khác để thỏa mãn và xem đó là đi tìm hạnh phúc. Khi thực tập chánh niệm, hiểu hạnh phúc chính là con đường, không phải là đích đến, thiền sư dạy hãy dừng việc đi cữ hạnh phúc, vì mỗi ngày, mỗi thời khắc trôi qua hành giả đều có thể nhận mặt được hạnh phúc có mặt. Không tìm cầu thì sẽ không bị dính mắc, không chạy theo cái mình ảo tưởng, cho là hạnh phúc, đặt ra đó là hạnh phúc thì khi đó mình sẽ thấy hạnh phúc thực sự. Đối với người học Phật tu luyện kinh phật mỗi ngày thì thấy đau khổ thực ra là cách gọi tên của con người vì sự cảm thọ những điều bất mãn nguyện trong cuộc sống. vì thế, có thể nói khổ cực là “kết quả” của sự bất thoả mãn – bất như ý. Cái chết, bệnh tật cũng là một sự bất như ý của chúng sinh trong hoài vọng khỏe mạnh, sống lâu, sống hoài. Khi đó, việc con người có thể làm không phải là lấy bệnh tật hay sự chết ra khỏi sự sống, bởi điều đó là không thể, ngược lại càng dẫn tới sự đau khổ lớn hơn do cảm thọ “bất mãn nguyện” được đè thêm lên. Khi ấy, điều chúng ta có thể làm là chấp thuận. hài lòng một sự thực phải diễn ra trong tiến trình sống của mình thì vững chắc ta sẽ bình an. Đó là một trình bày của hạnh phúc. Từ đó, có thể kiến tạo nhiều việc làm tốt đẹp hơn, để tăng trưởng “chỉ số hạnh phúc” của bản thân. Làm thế nào để bằng lòng được những sự thật mà đối với nhiều người nó hoàn toàn không dễ chịu như cái chết, bệnh tật, thất bại? sự thật là không có một sự đau khổ tồn tại độc lập. khổ cực được gọi tên ở từng người khác nhau, bởi thế, nên mới có việc: đối với bạn điều này là khổ cực nhưng cũng với điều rưa rứa, người khác không cảm thấy đó là khổ cực, thậm chí còn cảm thấy hạnh phúc. Khi đó, chúng ta có thể thấy rằng, cách nhìn, đường hướng và mơ ước sống, lý tưởng… của mỗi người có sự chi phối, quy định cho cái thấy, cảm nhận về hạnh phúc, thống khổ. Một khi ta nhận ra được sự sống không có tức thị trong một đời ngắn ngủi mà là một dòng luân hồi sanh tử thì xung khắc sẽ không thấy cái chết là một điều gì đó ghê gớm. Khi đó, ta sẽ lo việc sống sao cho tốt, cống hiến được nhiều, sống sao cho có ý nghĩa hơn chứ không còn loay hoay với việc mình sẽ sống bao lâu và lo âu với việc chết sẽ về đâu. “Về đâu” khi đó được đáp bằng chính cách mà mình đang sống, đường hướng ta đang đi chứ không còn là mong muốn chủ quan và chỉ là mong muốn chủ quan của ta. Bởi, tuốt tuột đều có nhân-duyên-quả cả. Đối với những biểu lộ mà ta cho là khó chịu khác cũng như thế. Từ cái thấy như vậy, ta sẽ không còn bị kẹt vào bên này, bên kia của thống khổ, hạnh phúc và mình sẽ thay đổi cách sống, nghĩ suy, nhìn vào thực tiễn để mạnh mẽ và đích thực trở nên mạnh mẽ! Khi con người mạnh mẽ có tức là sẽ tăng sức chịu đựng? Đúng như thế. Để có thể chịu đựng được những điều khó khăn trong cuộc sống thì ta phải học cách hài lòng những bất như ý vốn là điều tồn tại cố nhiên đối với mỗi người, đối với hoàn cảnh thực tế đang là. song song, buông bỏ bớt mong muốn, ước vọng sống trong cảm giác dễ chịu cũng như nhu cầu được thỏa mãn không ngừng gia tăng của mình. Mình không cần đi tìm thì hạnh phúc và khổ đau vẫn đang có mặt ngay đó, trong mình. Xu hướng của con người là đổ lỗi cho hoàn cảnh, nên hễ gặp phải điều bất thoả nguyện, mình không vượt qua được thì liền trao cho người khác mọi “tội lỗi”. Đó cũng là một sự trốn tránh nghĩa vụ, một sự yếu đuối của bản thân khi đối mặt với những điều không như ý. Thực ra, cơn giận có mặt trong mình, do mình vẫn còn tham, sân, si, nên ta bị chi phối, chịu sự tác động của những lời nói khó nghe, hành động khó chịu từ bên ngoài. Khi giận, ta vẫn thường nói là tại ai đó làm cho mình giận. Chính cái thấy này đã nuôi cơn giận trong mình lớn dần, đồng nghĩa với nuôi cảm thọ thống khổ trong mình cũng thêm lớn dần. Thay vì đổ lỗi như vậy, ta có thể gọi tên cơn giận trong mình, nhận biết cơn giận còn đó, chính nó mới là thủ phạm khiến mình mệt mỏi, bất an, khổ đau, từ đó quay về săn sóc, giúp nó lắng dịu, chữa lành vết thương bên trong mình chứ không khuấy cho nó thêm trầm trọng. Có thể nói, ưng sự thực chính là bước trước hết để mình có thể chuyển hóa phiền não, khổ đau. Nguyên tắc trước nhất của tập sự lời Phật dạy là ta có thể gian dối người khác nhưng chẳng thể gian dối chính mình. Khi mình đang thống khổ mà mình không dám nhận, rồi lấy kinh nghiệm của Đức Phật để áp đặt vào kinh nghiệm của mình, rằng “mình không được phép có điều đó” thì tình trạng sẽ trở thành nặng hơn. Ngày nay, kinh tế, khoa học phát triển, giúp ích cho cuộc sống con người rất nhiều, nhưng sự phát triển của kinh tế, khoa học, công nghệ cũng đẩy con người vào chỗ yếu đuối, vì đã được thụ hưởng quá nhiều từ sự phát triển ấy. Sự thụ hưởng ngày càng tăng sẽ khiến cho con người càng lạc điệu trong vòng vây của những điều kiện quá đầy đủ. Chắc ai cũng đã nghe câu “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”? Lúc con người chưa có gì thì dẫu một chút thôi cũng đủ thấy hạnh phúc lớn lao, còn trái lại, khi đã có rồi thì có thêm nữa, niềm vui ấy kiên cố không bằng. Nói điều này để nghĩ tới việc giảm thiểu sự thụ hưởng vật chất, đầu tư cho linh tính, để có cái nhìn sâu rộng vào mọi trình bày của cuộc sống, từ đó, giải quyết những vấn đề mà mình gặp phải một cách hợp tình hợp lý, không rơi vào tình trạng than thở mà chẳng có một động thái tích cực nào để cải thiện. Người trẻ dù bận rộn đến đâu cũng có thể tập sự hạnh phúc. trước nhất, phải có cái thấy đúng đắn (chánh kiến) về hạnh phúc, khổ đau, để không ngộ nhận giá trị của cuộc sống. Theo đó, ta phải biết dành thời gian chăm lo đời sống tinh thần thay vì cứ mải chạy theo những mục đích thuộc về ngũ dục trần thế (danh, sắc, tài, ăn, ngủ). Biết dừng lại để học phương pháp sống chậm, sống có chánh niệm bằng sự tập sự thiền, thăng bằng và kiến tạo niềm an lạc từ thực tế, ngay từ hiện nay. Một khóa học thiền, chẳng hạn, bên cạnh thời kì cho công việc, giải trí này nọ, nhất mực chúng ta phải dành thời gian để đổi thay mình từ sự thay đổi nhận thức về hạnh phúc, bình an, thay đổi hành động, lối sống… Bạn không thể vừa muốn đạt được nhiều thứ trong nhu cầu (tham đắm) lớn lao của bản thân và vừa muốn có sự an lạc trong ý thức được. Ngay ý niệm đó thôi đã cho thấy bạn thống khổ rồi…